Şeyh Said

Biyografi

1865 yılında, Erzurum'un Hınıs ilçesine bağlı Kolhisar Köyü'nde dünyaya gelen Şeyh Said, Nakşibendi tarikatının köklerine sahip bir ailenin ilk çocuğudur. Babası Şeyh Mahmud Fevzi ve dedesi Şeyh Ali Septi Efendi, bu manevi mirası ona aktaran önemli şahsiyetlerdir. Yedi kardeşin en büyüğü olarak, hem aile içinde hem de toplumda liderlik vasıfları taşıdığı anlaşılmaktadır.

Medresede aldığı şeriat eğitimi, onun dini ve sosyal bilincinin şekillenmesinde büyük bir rol oynamıştır. Tasavvufi bir yaşam sürerek, insanlara dini ve ulusal bilinç kazandırmayı amaçlayan Şeyh Said, dönemin karmaşık sosyal yapısında önemli bir figür olmuştur. Birinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun zayıflamasına yol açarken, Şeyh Said ve ailesi de bu zorlu süreçten etkilenmiştir. İmparatorluğun yönetimi, onu sürgün etmeyi düşünse de, Şeyh Said'in kararlılığı ve direnişi, bu planların gerçekleşmesine engel olmuştur.

1921 yılında, Kürdistan Teali Cemiyeti'nin kapatılmasının ardından, Şeyh Said, Rêxistina Azadî Cemiyeti'ni kurarak mücadele ruhunu yeniden canlandırmıştır. Cemiyetin başkanlığına kayınbiraderi Cibranlı Albay Halit Bey getirilmiştir. 1925 yılına gelindiğinde, Cumhuriyet’in laik yapısına karşı bir başkaldırı olarak bilinen 'Şeyh Said Ayaklanması' patlak vermiştir. Bu isyan, birçok Kürt aşiretinin katılımıyla geniş bir hareketlilik kazanmış olsa da, hükümetin sert müdahalesi sonucunda bastırılmıştır.

Şeyh Said, 14 Nisan 1925'te teslim olmuş ve 29 Haziran 1925'te Diyarbakır'da idam cezasına çarptırılmıştır. İdamından önceki son sözleri, mücadelesinin temel amacını, yani Allah ve din için olduğunu açıkça ortaya koymuştur. Kişisel yaşamında ise, Şeyh Said, Şeyh Ahmed-i Çani’nin kızı Amine Hanım ile bir evlilik gerçekleştirmiştir. Daha sonra, Cibranlı Halit Bey'in kız kardeşi Fatma Hanım ile bir başka evlilik yapmıştır.

Bu evliliklerden on çocuk sahibi olan Şeyh Said, hem ailevi hem de toplumsal bağlarını güçlendirmiştir. Hayatı boyunca sürdürdüğü mücadeleler ve inançları, onu tarihin tozlu sayfalarına kazandırmış, Kürt kimliğinin sembollerinden biri haline getirmiştir.

Diyarbakır